شوق زیارت - امامزاده های ایران و‌ جهان

حمزه بن ابوالقاسم ابن علی ابن حمزه ابن الحسین ابن عبیدالله ابن عباس امیر المؤمنین علی علیهم السلام یا حضرت حمزه غربی علیه السلام یکی از فرزندان حضرت ابوالفضل العباس(ع) است که در استان بابل کشور عراق در منطقه‎‏ی "مدحتیه" از توابع روستای "مزیدیه" مدفون می باشد.

در این منطقه بسیاری از بقاع متبرکه وجود دارد که از جمله آن قاسم ابن موسی بن جعفر علیه السلام، سیف الدین ابن الإمام موسى بن جعفر (علیه السلام)، الحسن ابن عبید الله ابن العباس سلام الله علیه، الظاهر والمظهر از فرزندان امام موسی کاظم، عون ابن امام علی ابن اسماء بنت عمیس و بسیاری از اماکن مشرفه را می توان نام برد.

حضرت حمزه غربی (ع) از محدثین بزرگی است که صاحب اجازه بوده است؛ در این مورد ابی یعلی( سلار) در کتاب تاریخ خود وی را در طبقه مشایخ کلینی و کفعمی بر شمرده است وی دارای تالیفات زیاد می‏‎باشد از جمله آنها نوشته‏‎هایی است که از امام صادق علیه السلام نقل کرده است و کتاب هایی در موضوعات فقهی مانند صلات و زکات تألیف نموده است.

با "منعم سلمان حسین الشمری" متولی آستان مطهر حضرت حمزه غربی(ع) به گفت و گو نشستیم:

ابنا: آیا جناب حمزه غربی درمنطقه مدحتیه به دنیا آمده است یا بعدها به این منطقه هجرت کرده اند؟

ـ مشخص نیست که آیا حمزه دراین منطقه به دنیا آمده است یا اینکه به این منطقه هجرت کرده و بعدها در آنجا مدفون شده است چراکه روایات در این زمینه به دقیق به این بحث نپرداخته‏اند البته روایاتی وجود دارد که حاکی از آن است ایشان به دلیل فشارهایی که "بطش عباسی" بر آنها وارد آورده بود از بصره به این منطقه هجرت کرده و درآنجا از دنیا رفته و دفن شده است.

ابنا: بفرمایید که بارگاهی که در محل دفن ایشان وجود دارد مربوط به چه زمانی می‏باشد؟

ـ تاریخ تولد ایشان در سال 101 هجری و وفاتش در 202 می‏باشد مراسم سالگرد ایشان در روز آخر ماه ذی الحجه برگزار میگردد چراکه تاریخ وفات ایشان در این روز می‏باشد.

مرحوم آیة الله سید مهدی قزوینی قبر ایشان را معین و این بارگاه را تأیید کرد، نقل می‏کنند ایشان برای زیارت مشاهد مشرفه به این منطقه آمدند اما از بارگاه حمزه عبور کردند و به زیارت ایشان مشرف نشدند چراکه ایشان معتقد بود شخصی که به نام حمزه مشهور است حمزه بن موسی بن جعفر علیه السلام می‏باشد که در کنار "عبد العظیم حسنی" در ری مدفون می‏باشد نه البته این در حالی بود که بسیاری از شیعیان به زیارت حمزه مشرف می‏شدند‏ ولی مرحوم سید مهدی قزوینی گفت من به زیارت کسی که نمی‏شناسم نمی‏روم.

بعد از مدتی کمی شخصی که از سادات بود به نزد سید مهدی قزوینی میرود و به ایشان عرض می‏کند کسی که در اینجا مدفون است حمزه بن قاسم ابن علی ابن حمزة ابن حسن ابن عبید الله ابن عباس (علیه السلام) می باشد و برای تحقیق مرحوم قزوینی را به کتابهای تاریخی ارجاع می‏دهد و ایشان پیگیر این مسأله می‏شود و به حقیقت ماجرا پی می‏برد و یقین حاصل میکند شخصی که در اینجا مدفون است از ذریه حضرت عباس علیه السلام میباشد و مقام بالایی دارد و لذا بر خود واجب می‏داند به زیارت ایشان مشرف شود.

ابنا: این اتفاق چه زمانی واقع شده است؟

ـ این اتفاق در سالهای حدود 1700 میلادی اتفاق افتاده چه آنکه در آن دوران مردمان آن دیار از اهل تسنن بودند ولی بعد از اینکه برای مرحوم آیة الله سید مهدی قزوینی وجود قبر چنین شخصیت بزرگواری مسجل شد دستوری مبنی بر احداث بارگاه و آستانی بر قبر مبارک حمزه علیه السلام داده شد و این موضوع باعث شد بسیاری از مردم آن دیار چشم حقیقت را بروی خود باز کنند و خود را با لباس زیبای تشیع آراسته کنند.از آن سان، این منطقه محل سکونت و رفت و آمد شیعیان و محبین اهل بیت علیهم السلام گردید.

مرحوم آیة الله سید حسین بحرالعلوم معتقد بودند کسی که در زیر قبه‏ی امام حمزه دعا کند همانند کسی که در زیر قبه امام حسین علیه السلام دعا می‏کند و دعایش مستجاب خواهد شد.

در کتب تواریخ وارد شده است که در دوران غیبت صغری حضرت نرگس علیها السلام به دلیل فشارهای دولت عباسی بر اهل بیت علیهم السلام به خانه عموی حمزه پناه آوردند و این خود جرعه ای از دریای محبت خاندان حمزه (علیه السلام) و پشتیبانی آنها از اهل بیت علیهم السلام می‏باشد.

اولین بنای بر روی قبر ایشان اتاقکی از جنس آجرهای منطقه‏ی "نیل" نزدیک "بابل" می‏باشد که بوسیله شتر آجر‏‏ها را به این منطقه آوردند.

اما در سال 1932 میلادی بارگاه بزرگی برای ایشان توسط شیخ عباس جریان بنا شد و در سال 1936 به صورت جزئی و مختصر اصلاحاتی در این بنا انجام شد.

اما در سال 1973 در دوران" احمد حسن البکر" رئیس جمهور اسبق عراق به دلیل اینکه وی به بیماری سرطان مبتلا بود و شنیده بود که حمزه علیه السلام مستجاب الدعوه هست لذا به بارگاه ایشان مشرف شد و شفا یافت به همین دلیل احمد حسن البکر دستوری صادر کرد تا بارگاه و آستان عظیمی در این منطقه برپاکنند که همین بنایی است که درحال حاضر موجود است.

ابنا: همانطور که می دانید بعد از سقوط نظام دیکتاتوری بعث به مشاهد مشرفه توجه ویژه‏ای توسط دولت شد تا حدی که زیارتگاهها فقط محلی برای زیارت مردم نمی‏باشد بلکه محلی برای هدایت و راهنمایی مردم درامور دینی و آگاهی بیشتر آنها با مکتب اهل بیت علیهم السلام می‏باشد شما به عنوان تولیت آستانه حمزه غربی در شناساندن مکتب حقیقی اهل بیت علیهم السلام به مردم و ارشاد و راهنمایی آنان چه اقداماتی کرده اید؟

ـ  بله بعد از اینکه لطف خدا شامل حال ما شد و ما از شر صدام دیکتاتور و دست پرورده‏هایش در حزب بعث رهانید، دولت جدید اهتمام ویژه‏ای به مشاهد مشرفه داشته است و این مسأله در حق آستان مطهر حمزه غربی نیز اجرا شده است. اولین گام مثبت دولت، تاسیس و تشکیل تولیتی برای این بارگاه بوده است همچنانکه تشکیل تولیت برای دیگر مشاهد مشرفه نیز صورت پذیرفته است.

البته باید این مطلب را هم متذکر شد که درعراق آرامگاههای زیارتی بسیاری وجود دارد که برخی از آنها به حسب نسب صحیح و دقیقی و برخی دیگر غیر صحیح و مبهم می‏باشد حجم بالای زیارتگاهها در عراق وظیفه‏ی دولت را در امر اداره زیارتگاه‎ها و پشتیبانی و تامین امنیت آرامگاه‎ها و زائرین و خدمت رسانی به آنها دشوار نموده است. البته این بخشی از وظایف دولت در امور آرامگاه‎ها است چراکه بخشی از امور مهم در مورد آرامگاه‎ها مربوط به مسائل فکری و فرهنگی درمنطقه‏ای که آرامگاه‎ها در آن واقع شده است می‏شود؛ ایجاد فضایی برای مبلغان و سخنرانان برای رشد و تعالی فکری و عملی مردمان مناطق نزدیک آستانه ها و زائرینی که از اقصاء نقاط کشور و دنیا به این مناطق می‏‎آیند، اینها از وظایف سنگین و دشوار دولت می‏باشد.

در حال حاضر تصمیم بر این شده که مشاهد مشرفه محلی برای برپایی نهضتی فکری و فرهنگی شود و ما در این راستا و درجهت تامین خدمات لازم و به موقع اعم از بهداشتی و غیره از آستانه های علوی و حسینی و عباسی کسب تجربه می‏کنیم.

ابنا: با خبر شدیم که تولیت محترم برنامه هایی مانند حفظ و قرائت قرآن برگزار کرده است در این مورد هم توضیحاتی بفرمایید.

ـ  در راستای کار فرهنگی تولیت آستان اقدام به ایجاد کانون قرآن نموده است و دوره‏‎های متوالی و زیادی برای حفظ قرآن تا به حال برگزارگردیده است و هم اکنون ادامه دارد. همچنین دوره‏های ویژه برای حفظ قرآن در ایام تابستان وجود دارد که چیزی در حدود 200 تا 250 نفر از کودکان و خردسالان در این این دوره ها شرکت کرده اند همچنین ما هم اکنون 25 حافظ بزرگسال داریم که حدود 20 جزء از قرآن را حفظ نموده‎‏اند.

ابنا:آستان حمزه غربی زیر نظر چه نهادی قرار دارد؟

ـ  آستان حمزه غربی زیر نظر آستانه‏‎های مشاهد مشرفه شیعیان می‏باشد که این نهاد جزء تشکیلات دیوان وقف شیعیان می‏‎باشد که خود دیوان زیر نظر مستقیم نخست وزیر می‎‏باشد.

ابنا: حضرتعالی به برخی از سازوکارها برای پیشرفت و ارتقاء این زیارتگاه اشاره کردید آیا پیشنهادی در این زمینه دارید؟

ـ  ما مشتاق هماهنگی بیشتر با نهادهای محلی دولتی برای ایجاد فرصتی مناسب برای جذب گردشگران و سرمایه گذاران از ایران و اقصی نقاط دنیا می‏باشیم چرا که مسایل اقتصادی یکی از موضوعات مهمی است که باید بسترهای آن را فراهم کرد بدین جهت که این مسأله موجب گسترش روح وحدت و یکپارچگی مذهب تشیع می‏شود.

ابنا: چه انتظاری از مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام و نهادهایی مانند آن را دارید؟

ـ  ما ازبرادرانمان در مجمع جهانی اهل بیت (ع) می‏خواهیم که مردم ایران و شیعیان دیگر کشورها را با بارگاه مطهر جناب حمزه غربی از طریق کتب، نشریات و رسانه‏ها آشنا کنند و این بارگاه را فراموش نکنند به ویژه که مجمع جهانی اهل بیت (ع) ارتباط وسیعی و محکمی با شیعیان دنیا دارد و انتظار ما را ازاین نهاد بیشتر می‏کند.

ابنا: آیا در مورد معرفی جناب حمزه کتابی یا مقاله‏ای نوشته شده است؟

ـ  بله کتابهایی با عنوان "حمزه و قاسم" اثر "شیخ خاقانی"، کتاب "مآثر أحفاد آل النبی الأطهار" اثر"شیخ النائینی" هم چنین "مقرم" در کتاب خودش به ایشان اشاره کرده است نیز در کتابهای رجالی مانند "رجال نجاشی" و "رجال "مرحوم آیت الله خویی" به این شخصیت پرداخته شده است در کتاب "تاریخ ابی یعلی" نیز به این شخصیت پرداخته شده است. در حال حاضر تولیت آستان درصدد تدوین موسوعه‏ای برای این شخصیت بزرگوار می‏باشد.

ابنا: کرامات معروفی در مورد جناب حمزه وجود دارد میتوانید به آنها اشاره بفرمایید؟

ـ  اهل بیت علیهم السلام همواره منشا خیر و برکت هستند، نقل می‏کنند 300 سال پیش در منطقه "ریفیه" خانمی نذر کرده بود که اگر خداوند تمام حیوانات و چهارپایانی که مالک آنها بود را شفا دهد تمام شیرهای حاصل ازاین حیوانات را جمع خواهد کرد و روغنی ازآنها درست خواهد کرد ودراختیار زائرین و حاجتمندان و فقرا قرار می‏دهد. با اذن الهی و به برکت حمزه غربی تمام حیوانات اهلی آن زن خوب می‏شوند و روغن زیادی از شیرهای این حیوانات بدست می‏‎آید.اما آن زن در وفا کردن به نذر خود کاهلی می‏کند درنتیجه روغن ها تبدیل به سنگ مرمر می‏شود که الآن این سنگ درکنار قبر جناب حمزه موجود می‏باشد.قضیه شفا یافتن حسن البکر از بیماری سرطان هم قبلاً گفته شد.

ابنا: تعداد خدام این بارگاه چقدر می‎‏باشد؟

ـ  تعداد خادمان این آستان به 150 نفر می‏رسد. در روزهای پنج شنبه و جمعه تعداد زائرین به 1000 تا 1500نفر می‏رسد که از ملیت های عربی و غیر عربی می‏باشند.

ابنا: آیا زائرین ایرانی هم به این بارگاه مشرف می‏‎شوند؟

ـ  متاسفانه زائرین ایرانی به این بارگاه مشرف نمی ‏شوند این درحالی است که بارگاه حمزه غربی درمنطقه ‏ای بین مهران و کربلا واقع شده است و در مسیر کاروان زائرین ایرانی می‏باشد ولی احدی از ایرانیان به بارگاه مشرف نشده ‏اند که در همین جا از همه شیعیان ایران می خواهم که به این بارگاه توجه کنند.

منبع